برج خاموشان یا دخمه زرتشتیان در 15 کیلومتری یزد و در حوالی منطقه صفائیه بر بلندای کوهی به نام دخمه بنا شده است. این جاذبه گردشگری شامل دو سرداب سنگی است که در قدیم زرتشتیان مرده‌های خود را در آن قرار می‌دادند...
زرتشتیان در گذشته مردگان خود را به دخمه می‌بردند.دخمه در فرهنگستان‌های مختلف معانی مختلفی دارد؛مثل گورخانه گبران،سردابه مردگان،خانه زیر زمینی برای مردگان،دادگاه و گورستان زرتشتیان.
دخمه‌ها معمولا بر فراز بلندی‌های خارج شهر و از خشت خام و گچ ساخته می‌شدند تا مواد آلوده به زمین نرسد. ساخت این دخمه ها با محاسبات دقیقی انجام می شد تا با وزش باد و بارش باران،آلودگی به سمت شهر منتقل نشود.
برج خاموشان شامل دو برج سنگی میان تهی بر فراز کوه دخمه در نزدیکی شهر یزد است.برج قدیمی تر به نام سازنده آن مانکجی هاتریا (زرتشتی هندی الاصل) نام گرفته و از برج دیگر باریک تر است.برج جدیدتر که در دوره قاجار بنا شده،گلستان نام دارد.
نوار دایره‌انتهای دخمه که به دیوار اطراف دخمه زرتشتیان چسبیده، به مردها اختصاص داشته و نوار دایره میانی بعد از قسمت مردها، مخصوص زن‌ها بوده است. نوار دایره داخلی بعد از زن‌ها هم جایگاه کودکان بوده است. اما در مرکز همه این نوارها، یک چاه بزرگ به نام استودان (استخوان‌دان) قرار دارد که سنگ متحرکی به نام ارویس در ته آن چاه قرار گرفته است.
استخوان‌دان چاهی است که در مرکز برج حفر می‌شده تا بعد از پاک شدن استخوان‌های مردگان از گوشت و پوست و غیره، استخوان‌ها را در آن چاه قرار داده شوند.
در دامنه ضلع شمالی کوه دخمه نیز چند عمارت خشت و گلی، آجری، سنگی و یا ترکیبی از این‌ها وجود دارد که به دوران صفویه تعلق دارند و از سازه‌های رفاهی این دوران هستند که به خیله شهرت دارند.
برج خاموشان در سال 1381 توسط سازمان میراث فرهنگی و گردشگری با شماره 6312 در فهرست آثار ملی ایران به ثبت رسید.
گردآوری از:HiHoliday.ir
